Umiejętności społeczne to umiejętności, które pozwalają osobie na odpowiednią interakcję z otoczeniem.
Podstawowe umiejętności społeczne
Umiejętności społeczne obejmują:
- Wyobrażenia o otaczającym społeczeństwie, wymagania i współdziałanie z nim;
- Autoprezentacja;
- Komunikacja niewerbalna i werbalna;
- Kontrolowanie własnych emocji;
- Reagowanie na krytykę.
Cele treningu umiejętności społecznych
Trening umiejętności społecznych ma na celu zwiększenie odporności na stresujące wpływy środowiska, poprawę świadomości własnych emocjonalnych i społecznych przejawów w życiu, możliwość spojrzenia na siebie z boku i wybrania bardziej skutecznej strategii komunikacji w tej czy innej sytuacji życiowej.
Celem treningu jest podniesienie poziomu społecznego jednostki (adekwatność percepcji społecznej, rozwiązywanie problemów interpersonalnych, interakcje społeczne z różnymi instytucjami (zwłaszcza medycznymi), zwracanie uwagi na sygnały znaczące, radzenie sobie z rolami społecznie znaczącymi i identyfikowanie się z nimi itp.)
Kto kwalifikuje się do treningu umiejętności społecznych?
Trening ten pomaga osobom z różnymi niepełnosprawnościami wynikającymi z występowania określonych chorób (np. izolacja społeczna, brak pozytywnego wzmocnienia w wysiłku, nierealistyczne podejście do sukcesu/porażki, zmieniony stan emocjonalny itp.), które mają problemy z nieprzystosowawczymi zachowaniami społecznymi, w zdobyciu ogólnej świadomości i przepracowaniu sytuacji naśladowczych w celu przywrócenia ich do społeczeństwa i nauczenia ich właściwych interakcji.
Z czego się składa trening umiejętności społecznych?
Proces szkolenia oparty jest na:
- Identyfikacji zagadnień interesujących uczestników;
- podkreślaniu pozytywnych cech społecznych;
- wyznaczaniu celów;
- próbach zachowania;
- pozytywnych wzmocnieniach;
- kształtowaniu (przedstawianiu) elementów właściwych zachowań społecznych;
- podżeganiu do działania;
- modelowaniu i ćwiczeniu w rzeczywistych sytuacjach życiowych.
Podczas treningu identyfikowane są pewne problemy, z którymi zachowania są odgrywane w sztucznym procesie odgrywania ról. Następnie, poprzez analizę, sytuacja zostaje skorygowana i skierowana we właściwym kierunku.
Ostatecznym celem treningu społecznego jest zrozumienie przez uczestnika percepcji własnych słabości w komunikacji i ich korekta, komunikacja i interakcja z innymi, świadomość własnej odpowiedzialności oraz zachowanie i wzbogacenie swojego wewnętrznego społecznego „ja”.
Przykład treningu
Dla zilustrowania przyjrzyjmy się następującemu ćwiczeniu zatytułowanemu „zachowania asertywne, niepewne i agresywne”.
Istotą ćwiczenia jest wyobrażenie sobie trzech różnych reakcji emocjonalnych (zachowanie asertywne, niepewne i agresywne).
Każdy z uczestników po kolei, w oparciu o otrzymaną sytuację, przepracowuje 3 zachowania (agresywne, niepewne, pewne siebie). Po przepracowaniu przez uczestników 3 zachowań następuje analiza. Każdy z uczestników powinien powiedzieć, co zrobił w danej sytuacji, które zachowanie (z 3 modeli) było dla niego bardziej charakterystyczne, a które najtrudniejsze do osiągnięcia. Jeśli wszystkie trzy modele w ogóle nie pasują do uczestnika, dzieli się on z grupą swoją opinią i poglądem na temat adekwatnego przejawu w podobnej sytuacji. Pod koniec ćwiczenia każdy uczestnik ma możliwość oceny sytuacji i wypracowania pewnej formy akceptowalnego zachowania, mającego na celu dalsze poszerzanie i pogłębianie nabytych umiejętności.
Samodzielne szkolenie umiejętności społecznych
Braki w komunikacji z innymi można również ćwiczyć samemu w domu. Na przykład dzwoniąc do członka rodziny lub przyjaciela i próbując nawiązać z nim dialog, zrozumieć emocje rozmówcy, okazać empatię i wsparcie w razie potrzeby lub pocieszyć go. Po rozmowie telefonicznej zapisz, na czym dokładnie polegały trudności, czego Twoim zdaniem brakowało, aby komunikacja była bardziej produktywna? Co warto powiedzieć lub poświęcić czas, aby powiedzieć następnym razem? Ogólnie rzecz biorąc, postaraj się przeanalizować rozmowę telefoniczną i swoją rolę w niej.
Starajcie się poznać siebie nawzajem i pamiętajcie, że tylko wtedy, gdy komunikujemy się z innymi ludźmi, możemy poprawić nasze relacje z nimi.